Węglowodany, czyli cukry to niezbędny element budulcowy i funkcjonalny każdego organizmu żywego. Nie inaczej jest z organizmem ludzkim. Szczególne znaczenie ma glukoza. Jest to cukier prosty wykorzystywany przez komórki organizmu do produkcji energii. Niekiedy jednak gospodarka węglowodanowa organizmu zostaje zaburzona. Może być to spowodowane wieloma czynnikami a jednym z nich jest insulinooporność. Czym ona jest i jak się objawia?
Glukoza i insulina
Glukoza to monosacharyd, który przyjmowany jest przez organizm w postaci wielocukrów (polisacharydów). Te z kolei w układzie pokarmowym ulegają trawieniu do maltozy a następnie glukozy. Proces ten rozpoczyna się już w jamie ustnej, dzięki jednemu z enzymów śliny – amylazy. Glukoza wchłonięta w jelicie cienkim trafia następnie wraz z krwią do wątroby. Tutaj pewna jej część zostaje przekształcona w glikogen i zmagazynowana. Jeżeli podaż cukrów w diecie jest zbyt duży, nadmiar glukozy przekształca się w kwasy tłuszczowe. Oto rozwiązanie zagadki, dlaczego słodycze powodują tycie.
Poziom glukozy w osoczu krwi (osocze – krew bez elementów morfotycznych) ulega ciągłym wahaniom. Przyczyną tego jest spożywanie pokarmów w różnych porach dnia oraz różnych ilościach, a także aktualny stan czynnościowy. Za prawidłowy poziom glukozy we krwi uważa się stan, gdy jej stężenie w osoczu mieści się w granicach 3,9-6,2 mmol/l, co odpowiada 70-99 mg/dl. Za utrzymanie prawidłowego poziomu cukru we krwi odpowiada wiele czynników. Wśród nich glukagon i insulina. Glukagon odpowiada za wspomniane wcześniej przekształcanie glukozy w formę zapasową – glikogen.
Insulina to hormon peptydowy wytwarzany przez komórki beta wysp Langerhansa mieszczących się w trzustce. Głównym zadaniem tego hormonu jest obniżenie stężenia glukozy we krwi. Czyni to na wiele sposobów. Głównie polega to na ułatwieniu wprowadzenia glukozy do wnętrza komórek. Tam cukier może być wykorzystywany w procesie oddychania komórkowego tlenowego.
Niekiedy jednak receptory insulinowe znajdujące się na powierzchni niemal wszystkich komórek (a w szczególności na powierzchni komórek mięśni, wątroby i komórek tłuszczowych) stają się mało wrażliwe na insulinę. Zjawisko to nazywane jest insulinoopornością (IO). Taki stan polega na tym, że pomimo wysokiego stężenia glukozy we krwi, nie może zostać ona wykorzystana przez organizm. Prowadzi to do zwiększonego wydzielania insuliny przez wyspy trzustkowe, co jednak nie poprawia sytuacji. Prowadzi za to do nadwagi i otyłości. Insulinoopornośc to stan, który bez odpowiedniego leczenia prowadzi do rozwinięcia się cukrzycy typu II.
Insulinooporność – objawy
Insulinooporność to stan, który do pełnego rozwoju wymaga czasu. Może to przebiegać latami. Warto także zwrócić uwagę na fakt, że pierwsze symptomy insulinooporności mogą wystąpić już we wczesnym dzieciństwie. Większość objawów jest niespecyficzna i nie wskazuje bezpośrednio na przyczynę ich wystąpienia. Pierwszymi objawami jakie powinny wzbudzać pewne podejrzenia są:
- wzrost masy ciała
- bóle kostno-stawowe
- częste migreny
- nadmierna senność
- spadek poziomu koncentracji, rozdrażnienie, trudności ze skupieniem
- niepokój, stany obniżonego samopoczucia
- choroby tarczycy
- u kobiet mogą wystąpić zaburzenia miesiączkowania oraz trudności z zajściem w ciążę
Jak uniknąć insulinooporności?
Całkowite zniwelowania ryzyka insulinooporności nie jest możliwe. Jest to choroba cywilizacyjna, która dotyka coraz więcej ludzi na całym świecie. Jednak podjęcie pewnych działań profilaktycznych może znacząco ryzyko to obniżyć. Głównymi czynnikami ryzyka jest nieprawidłowy styl życia. Zbyt mała aktywność fizyczna i nieodpowiednia dieta stanowią główne czynniki ryzyka insulinooporności.
Aktywność ruchowa powinna odbywać się każdego dnia przez co najmniej 30 minut. Warto zaznaczyć, że nie musi to być ekstremalny trening na siłowni, lecz spacer z psem po parku. Drugim głównym czynnikiem wystąpienia insulinooporności i w dalszej konsekwencji cukrzycy to niewłaściwa dieta. Posiłkowanie w ciągu dnia powinno odbywać się regularnie o stałych godzinach. Dla organizmu człowieka korzystniejsze jest spożywanie większej ilości posiłków, lecz w mniejszych ilościach niż przejadanie się. Dodatkowo należy wyeliminować nadmiar tłustych potraw, a nie unikać spożywania warzyw w każdej postaci.
